اکسیژن ساز

دستگاه اکسیژن ساز چیست؟

یکی از اصلی ترین و پر کاربردترین تجهیزات پزشکی تنفسی دستگاه اکسیژن ساز است که وظیفه رساندن اکسیژن با خلوص و غلظت مناسب به بیمار را بر عهده دارد. این دستگاه انواع مختلفی دارد که بسته به شرایط بدنی بیمار استفاده می شوند. در صورتی که اکسیژن خون بیمار به هر دلیلی کاهش یافته باشد، استفاده از این دستگاه در کنار درمان های دارویی می تواند اکسیژن خون را افزایش دهد.

کاهش سطح اکسیژن خون:

اکسیژن خون به صورت نرمال بیش از 95% است که برای اندازه گیری آن از دستگاه پالس اکسیمتر استفاده می شود. در اثر مشکلات و بیماری های مختلف مانند آسم، آمبولی ریه، کم خونی شدید، مشکلات قلبی، عفونت های ریوی یا ابتلا به بیماری هایی مانند کرونا و آنفولانزا ممکن است اکسیژن خون کاهش پیدا کند. کاهش آن به کمتر از 92% هیپوکسمی نامیده می شود که بسیار خطرناک است و لازم است سریعا به بیمار رسیدگی شود. این حالت دارای علائمی مانند کبودی لب ها، سرگیجه و درد قفسه سینه است. در چنین شرایطی برای اکسیژن رسانی به بیمار از دو وسیله کپسول اکسیژن یا اکسیژن ساز استفاده می شود. در صورتی که بیمار نیاز کمتر یا کوتاه مدت تری به اکسیژن داشته باشد بهتر است از کپسول اکسیژن استفاده شود. زیرا این وسیله میزان اکسیژن محدودی دارد و برای کاربرد 24 ساعته مناسب نیست. اما اگر بیمار نیاز طولانی مدت به اکسیژن داشته باشد انواع اکسیژن ساز مناسب ترین گزینه هستند که در ادامه به آن ها می پردازیم.

کاربردهای دستگاه اکسیژن ساز:

به منظور کمک به درمان انواع مشکلات ریوی می توان از دستگاه اکسیژن ساز کمک گرفت اما مهم ترین کاربردهای آن در درمان انسداد مزمن ریوی و هم چنین آسم و برونشیت است. در این بیماری ها، پزشک نحوه درمان با دارو را تجویز می کند و به منظور تامین اکسیژن مورد نیاز بدن بیمار، از اکسیژن ساز استفاده می شود. هم چنین این دستگاه در موارد زیر استفاده می شود:

• ضد عفونی کردن ریه در برابر میکروب های بی هوازی
• در دریا زدگی و ارتفاع زدگی موجب رفع حملات عصبی می شود
• در مسمومیت های گازی مانند مسمومیت با مونوکسید کربن باعث رفع عوارض می شود
• در صورتی که بیمار دچار سوختگی شده باشد به کاهش تجمع مایعات و رفع ورم ناحیه سوختگی کمک می کند.

علاوه بر درمان این بیماری ها، ممکن است افراد سالم که دچار بیماری ریوی خاصی نیستند نیز از این دستگاه به منظور بهبود وضعیت و عملکرد بدن خود استفاده کنند. به طور مثال افرادی که در مناطق آلوده یا دارای آب و هوای خشک زندگی می کنند می توانند به منظور جلوگیری از بیماری ها و مشکلات ریوی به صورت روزانه از اکسیژن ساز استفاده کنند. هم چنین، دستگاه اکسیژن ساز با تامین اکسیژن بیشتر برای بدن، موجب کاهش خستگی می شود.

دستگاه اکسیژن ساز از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

اجزای اصلی دستگاه عبارتند از:

• در قسمت ورودی دستگاه به منظور جداسازی آلودگی ها و گرد و غبار از هوای ورودی به دستگاه دو فیلتر تعبیه شده است. یکی از فیلترها پلی یورتان متخلخل است و باید هر هفته شسته شود. فیلتر دیگر هپا(HEPA) است و لازم است پس از 6 ماه تعویض گردد.
• هوای محیط از طریق یک کمپرسور به داخل دستگاه کشیده می شود تا فشرده شده و به قسمت های دیگر مانند محفظه زئولیت منتقل شود. کمپرسور ممکن است صدای زیادی تولید کند که به منظور جلوگیری از این صدا بر روی یک فنر یا درون یک محفظه قرار داده می شود که فنر کاربردی تر است و طول عمر کمپرسور را کاهش نمی دهد.
• یک دریچه متحرک 4 مسیره وجود دارد که اکسیژن را از کمپرسور به محفظه زئولیت می برد. از طرف دیگر به به خروجی اکسیژن متصل است. هم چنین نیتروژن جدا شده از اکسیژن در محفظه زئولیت را به خارج دستگاه هدایت می کند.
• محفظه زئولیت دارای گرانول های زئولیت است که اکسیژن را از سایر اجزا مانند نیتروژن جدا می کنند و سپس اکسیژن از تخلخل های محفظه عبور کرده و به مرحله بعد می رود.
• اکسیژن دارای خلوص بالا در یک مخزن جمع آوری می شود که فشار آن در این محفظه تعیین می گردد تا به بخش خروجی انتفال داده شود.
• جریان اکسیژن در فلومتر که در قسمت خروجی است تعیین می شود. فلومتر به شکل یک خط کش مدرج است که جریان اکسیژن را بر حسب لیتر بر دقیقه با کمک چرخاندن یک پیچ تنظیم می کند.
• مانومتر در قسمت خروجی دستگاه قرار دارد که لیوان آن به اندازه یک سوم با آب مقطر پر شده است. اکسیژن از این آب عبور داده می شود تا رطوبت لازم را برای تنفس راحت تر بیمار دریافت نماید. لازم به ذکر است که این آب مقطر باید هر روز یا یک روز در میان تعویض شود.
• در خروجی دستگاه یک فیلتر وجود دارد که آنتی باکتریال است و باکتری های احتمالی موجود در جریان اکسیژن را از آن جدا می کند.
• برای انتقال اکسیژن از اکسیژن ساز به سیستم تنفسی بیمار از یک شلنگ نازک سیلیکونی استفاده می شود که از یک طرف به دستگاه و از طرف دیگر به ماسک بیمار متصل است.
• برای رساندن اکسیژن به ریه ها از ماسک بیمار یا نازال استفاده می شود که بر روی صورت بیمار یا درون سوراخ های بینی قرار می گیرد.

عملکرد اکسیژن ساز:

دستگاه هوای محیط را به درون خود کشیده و پس از عبور دادن از فیلترهایی که قبل تر به آن ها اشاره شد، اکسیژن را از اجزای دیگر جدا می کند و غلظت آن را افزایش می دهد. اکسیژن ساز باید توانایی تولید اکسیژن با خلوص بیش از 95% را داشته باشد تا به ریه بیمار کمک کرده و اکسیژن خون را افزایش دهد. میزان اکسیژن مورد نیاز بیمار بسته به نوع بیماری و مشکلی که در بدن بیمار وجود دارد توسط پزشک متخصص تعیین شده و در تنظیمات دستگاه اعمال می شود. علاوه بر این لازم است در کنار دستگاه از یک پالس اکسیمتر استفاده شده و در فاصله زمانی های معین، اکسیژن خون بیمار اندازه گیری شود تا تاثیر دستگاه مورد بررسی قرار گیرد.

انواع اکسیژن ساز:

اکسیژن سازها در دو مدل ثابت(Stationary) و پرتابل(Portable) تولید می شوند. مدل ثابت مناسب استفاده در منزل یا بخش های مختلف بیمارستان و محیط های درمانی است. به دلیل بزرگ و سنگین بودن دستگاه، عبارت ثابت برای آن استفاده می شود. اما در قسمت زیر آن 4 چرخ وجود دارد که در صورت لزوم قابل جا به جایی می باشد. این دستگاه می تواند اکسیژن را به صورت مداوم یا پالسی انتقال دهد و مناسب بیمارانی است که نیاز 24 ساعته به اکسیژن دارند. این مدل در انواع 3، 5، 7، 8 و 10 لیتری تولید می شود که بسته به شرایط بدنی بیمار انتخاب می شوند. به طور مثال اگر وضعیت بیمار حاد باشد لازم است از مدل 10 لیتری استفاده شود تا اکسیژن بیشتری را در هر دقیقه به بدن بیمار برساند.

اکسیژن ساز پرتابل دستگاهی است که به دلیل سبک و کوچک بودن مانند یک کیف حمل می شود و مناسب محیط بیرون است. به طور مثال می توان از آن در محل کار یا هنگام پیاده روی یا در سفر استفاده کرد. در این دستگاه برای عملکرد آن از باتری قابل شارژ استفاده شده، اما در صورت لزوم با برق نیز کار می کند. دستگاه پرتابل، اکسیژن را به صورت پالسی به بیمار می رساند.

استفاده و نگه داری از اکسیژن ساز:

اکسیژن ساز باید در محیطی با دمای 10 تا 40 درجه سانتی گراد استفاده شود. هم چنین رطوبت محیط باید بین 30 تا 85% درصد باشد. در صورت خروج دما و رطوبت از این محدوده ها، دستگاه آسیب جدی می بیند. هنگام استفاده، دستگاه نباید بر روی فرش قرار داده شود، اطراف آن باید حداقل 20 سانتی متر فضای خالی وجود داشته باشد. بر روی دستگاه نباید وسیله سنگین قرار داده شود. هم چنین باید از تابش مستقیم نور خورشید و تجهیزات تولید کننده گرما حداقل 3 متر فاصله داشته باشد.

تمیز کردن قسمت های مختلف دستگاه به منظور جلوگیری از عفونت سیستم تنفسی بیمار و هم چنین برای جلوگیری از کاهش طول عمر دستگاه بسیار مهم است. آب مقطر درون مانومتر باید هر روز یا یک روز در میان تعویض شود. فیلترهای دستگاه همان طور که قبل تر اشاره شد، باید هر هفته شسته شده یا پس از 6 ماه تعویض شوند. در صورتی که فیلتر شسته شده و خیس است نباید در دستگاه قرار داده شود زیرا موجب خرابی دستگاه می شود. دستگاه در حالت روشن نباید جا به جا شود. در مواردی که اکسیژن ساز طولانی مدت استفاده می شود بهتر است پس از 6 ساعت خاموش شده و حداقل نیم ساعت خاموش بماند. اگر بیمار نیاز 24 ساعته به اکسیژن دارد، در این زمان خاموش بودن دستگاه می توان از کپسول اکسیژن برای وی استفاده کرد.

راه اندازی اکسیژن ساز:

نحوه راه اندازی دستگاه فارغ از حجم آن، یکسان است. پیش از استفاده لازم است آب داخل مرطوب کننده چک شده و از تمیز بودن آن اطمینان حاصل شود. فلوی دستگاه بسته به وضعیت بدنی بیمار تنظیم شده و ماسک یا نازال روی صورت وی قرار می گیرد. سپس دستگاه با استفاده از کلید I/O روشن می گردد. هنگام روشن بودن دستگاه نباید فلوی اکسیژن صفر باشد. هم چنین نباید از حد استاندارد بالاتر برود زیرا به موتور دستگاه فشار وارد شده هم موجب آسیب دستگاه و هم کاهش خلوص اکسیژن می شود. پس از روشن شدن دستگاه، باید به علامت های زیر توجه شود:

• OP: لامپ سبز که نشان دهنده روشن بودن دستگاه و صحت عملکرد آن است.
• PF: لامپ قرمز که برق ورودی دستگاه را نشان می دهد.
• HP: لامپ قرمزی که فشار بالای هوا را نشان می دهد.
• LP: لامپ زرد که فشار پایین هوا را نشان می دهد.

قیمت اکسیژن ساز:

اکسیژن سازها در مدل ها و برندهای متنوعی ساخته می شوند و با توجه به انواع این دستگاه که قبل تر نیز به آن اشاره شد، بازه قیمتی گسترده ای برای خرید این دستگاه وجود دارد. بنابراین بیماران می توانند با توجه به نوع دستگاه مورد نیاز و هم چنین توانایی مالی خود، مناسب ترین دستگاه را خریداری نمایند. در وبسایت پیشگامان تجارت کاریز انواع دستگاه اکسیژن ساز با قیمت آن ارائه شده است و کارشناسان سایت، شما را در خرید دستگاه یاری می کنند. لازم است توجه شود که قیمت ها تحت تاثیر بازار تجهیزات پزشکی و نوسانات ارز متغیر می باشند.

بهترین برند اکسیژن ساز:

دستگاه اکسیژن ساز دارای برندهای متنوع تولید داخل و برندهای خارجی است که در بازار تجهیزات پزشکی ایران عرضه می شوند. از برندهای تولید داخل می توان به اکساز Oxas و سوشیا Soshia اشاره کرد که از لحاظ کیفیت و عملکرد با بسیاری از برندهای معتبر خارجی برابر هستند. برندهای خارجی شامل موارد زیر می باشند:

• زنیت مد Zenithmed طراحی سوییس و ساخت چین
• ای ام جی EMG ساخت تایوان
• چویس پلاس Choice plus تحت لیسانس آلمان و ساخت چین
• اینوژن Inogen ساخت آمریکا
• فیلیپس Philips ساخت آمریکا
• نایدک Nidek تولید آمریکا
• دین مد Dynmed تولید چین
• یوول Yuwell ساخت چین

خرید دستگاه اکسیژن ساز:

انواع مختلف اکسیژن ساز ثابت و پرتابل در بازار تجهیزات پزشکی ایران عرضه می شوند. با توجه به این که این دستگاه مستقیما با سیستم تنفسی بیماری در تماس است لازم است هنگام خرید به نکات زیر دقت شود:

• خلوص اکسیژن تولیدی دستگاه بین 93 تا 95 درصد باشد به طوری که به سرعت بتواند تنگی نفس و سایر علائم بیمار را از بین برده یا کاهش دهد.
• دستگاه کم صدا باشد و صدای تولید شده توسط آن از 40 دسی بل بیشتر نباشد.
• سیستم های هشدار دستگاه به درستی عمل کنند و در صورت قطع شدن برق یا جریان اکسیژن، آلارم را به صدا در آورند
• در صورت لزوم دستگاه باید دارای خروجی نبولایزر باشد تا داروهای استنشاقی همراه با اکسیژن به ریه بیمار برسند.
• لازم است دستگاه از شرکت ها و فروشنده های معتبر تهیه شده و گارانتی و خدمات پس از فروش داشته باشد.
• در صورتی که اکسیژن ساز پرتابل خریداری می شود لازم است باتری آن به سرعت شارژ شده و مدت زمان طولانی بتوان از آن استفاده کرد.

آیا استفاده از اکسیژن ساز عوارضی دارد؟

در صورتی که بیمار نیاز به استفاده از این دستگاه داشته باشد باید به میزانی که پزشک تجویز نموده به کار گرفته شود. اکسیژن رسانی بیش از حد می تواند موجب مسمومیت و آسیب اندام های بدن شود. زیرا اکسیژن اضافی در بدن می تواند به مرور رادیکال های آزاد تولید کند. در صورتی که بیمار بیش از حد از دستگاه استفاده کند به آن وابسته می شود و ممکن است مغز دیگر برای انجام عمل تنفس و فرمان دادن به ارگان های تنفسی تلاش نکند. به این ترتیب تنفس بیمار سطحی شده و دی اکسید کربن خون بالا می رود. این حالت دپرسیون یا سرکوب تنفسی نیز نامیده می شود.

علاوه بر موارد فوق، در استفاده از اکسیژن ساز، احتمال تحریک پوست و مخاط بینی در اثر جریان اکسیژن وجود دارد. در این حالت ممکن است پوست خشک و دچار خونریزی شود و ناراحتی زیادی را برای بیمار ایجاد کند. در چنین شرایطی لازم است با پزشک مشورت شده و در صورت لزوم از پماد بر روی خشکی پوست استفاده شود.